Το ελληνικό φαινόμενο των μη αναστρέψιμων καταστροφικών αποκαταστάσεων, κυρίως με την τραγική "διατήρηση κελύφους" ως τον ευρέως ακολουθούμενο κανόνα.

Ο βασικός σύγχρονος τρόπος καταστροφής των νεοκλασικών, μετά την εποχή των κατεδαφίσεων και πλην της εγκατάλειψης, είναι το φαινόμενο των καταστροφικών παρεμβάσεων που γίνονται στις συντηρήσεις. Πρόκειται για ένα σοβαρό ζήτημα που είναι σε εξέλιξη και ως εκ τούτου δεν τίθεται ακόμα ευρέως από φίλους των παλιών κτιρίων και από την επιστημονική κοινότητα, που είναι κυρίως υπεύθυνη για αυτό. Λίγοι επιστήμονες, ιδιοκτήτες, εργολάβοι, που ασχολούνται με το θέμα, έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα και να προσέχουν τις παρεμβάσεις τους.

Α. Τι είναι μια καταστροφική "αποκατάσταση" νεοελληνικού τύπου;

Α1. Συνήθεις εσωτερικές καταστροφές:

• Πλήρες γκρέμισμα γνήσιου εσωτερικού, αυθεντικών τεχνικών, υλικών δόμησης (συμπαγή τουβλάκια, πέτρινοι τοίχοι, δοκάρια, σιδηροδοκοί κ.λ.π.). Αντικατάσταση εσωτερικής δόμησης με σύγχρονη κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος.
• Αλλοίωση της γνήσιας διαρρύθμισης των χώρων κατά το πρόσκαιρο δοκούν.
• Αλλοίωση των εσωτερικών διακοσμήσεων κατά το δοκούν ή ακόμα χειρότερα πλήρως (οροφογραφίες, γύψινα κ.λ.π.).
• Αλλοίωση δαπέδων: Ξύλινα πατώματα, και παμπάλαια χειροποίητα τσιμεντοπλακάκια, πετιούνται στα μπάζα αντί να συντηρηθούν και αντικαθίστανται με τσιμεντένια δάπεδα στρωμένα με... trendy σημερινά πλακάκια.  
• Καταστροφή εσωτερικών κουφωμάτων: Είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία των νεοκλασικών (δίφυλλες εσωτερικές πόρτες, με τζαμάκια τετραγωνάκια κ.λ.π.) Σε άπειρες περιπτώσεις συνεχίζουν να πετάνε αυτές τις πόρτες πολύτιμων σχεδίων και υλικού. Ενώ μπορούν να συντηρηθούν και να επανατοποθετηθούν, τελικά τις αντικαθιστούν με άσχετες σημερινές.
• Δεν καταγράφονται καν τα αυθεντικά στοιχεία, που χάνονται με τα παραπάνω.

Α2. Συνήθεις εξωτερικές αλλοιώσεις:

• Ρωμαϊκά κεραμίδια: Βάζουν σύγχρονα κεραμίδια "ρωμαϊκού" τύπου αντί γαλλικού και βυζαντινού λόγω του ότι είναι ασφαλέστερα, αλλά ξεχνάνε να βάλουν πάλι ακροκέραμα, ή τα κολλάνε άκομψα πάνω στα κεραμίδια και αλλοιώνουν τις κορνίζες στα τελειώματα των κερμαοσκεπών, ενώ μπορούν να κρατήσουν την παλιά τεχνική στις άκρες και στα ακροκέραμα.
• Ξυλοκατασκευές στέγης: Αντί να τις επισκευάσουν - συντηρήσουν, πετάνε στα μπάζα τα δυσεύρετα σήμερα ξύλα και την ζωντανή τεχνική της τότε εποχής, αντικαθιστώντας με σύγχρονες μεταλλικές ή ξύλινες κατασκευές της πλάκας.
• Ακροκέραμα: Βάζουν ακροκέραμα άσχετου σχεδίου από το αυθεντικό. Τα διακοσμητικά συνήθως δεν επιλέγονταν τυχαία, όταν φτιάχνονταν τα νεοκλασικά.
• Τσιμεντένιες διακοσμήσεις: Αφαιρούν τελείως ή αντικαθιστούν με άσχετες ή κακοφτιαγμένες τις αυθεντικές κορνίζες και τα διακοσμητικά των όψεων.
• Μάρμαρα: Σε πολλά κτίρια έχουν κλαπεί μάρμαρα από σκάλες κ.λ.π. Το μάρμαρο σήμερα είναι πανάκριβο. Έχουν δεν έχουν χρήματα αντικαθιστούν π.χ. μια σκάλα με σκάλα για πολυκατοικία του 1960, χωρίς καν να προσπαθήσουν να πλησιάσουν το παλιό, που είναι εφικτό και με μικρό κόστος.
• Πρόβλημα με τα κιγκλιδώματα: Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι παρόλο που στις μέρες μας υπάρχουν δεκάδες χυτήρια, κανένα δεν έχει ασχοληθεί να ανατυπώσει και να διαθέσει πιστά αντίγραφα μαντεμένιων μοτίβων και φιγούρες. Αποτέλεσμα σε πολλά κτίρια που τα μαντεμένια έχουν κλαπεί, οι εμπλεκόμενοι και να θέλουν δε βρίσκουν τα προς αντικατάσταση!
• Εξωτερικά κουφώματα: Αφαιρούνται τελείως παραθυρόφυλλα επειδή λ.χ.ένα κτίριο γίνεται κατάστημα ή μπαίνουν κουφώματα αλουμινίου άσχετων σχεδίων, πού όσο καλά και αν είναι ποτέ δεν φθάνουν το παλιό σχέδιο ενός ξύλινου ακόμα και αν υπάρχει η διάθεση  (πρέπει να έχει απαγορευθεί πλέον αφού καταστράφηκαν πάμπολλα κτίρια)

Β. Οι συνήθεις δικαιολογίες και οι πραγματικές αιτίες.

Το μη αναστρέψιμο έγκλημα συνεχίζεται συστηματικά και άκριτα μόνο στην Ελλάδα με δικαιολογίες που ειδικά πλέον δεν στέκουν:

• Τις μη αναστρέψιμες φθορές.
• Το κόστος.
• Τα δυσεύρετα υλικά.
• Την εξυπνάδα ονόματι "προσαρμογή στις σύγχρονες ανάγκες" (οι οποίες είναι προσωρινές).

Οι αληθινές  αιτίες, όπως όλοι ξέρουμε, είναι:

• Η έλλειψη συναίσθησης και γνώσης της συνολικής αξίας των κτιρίων (και του εσωτερικού).
• Το νεοελληνικό κόμπλεξ και οι βλαχο-εξυπνάδες για "πινελιές" και πρόσκαιρο μοντερνισμό σε πράγματα που δεν πρέπει να   επεμβαίνεις.
• Η ψευδαίσθηση ότι έτσι μειώνεται το κόστος.
• Η ασχετοσύνη και η ανευθυνότητα εμπλεκόμενων επιστημόνων και ιδιοκτητών.
• Η βιασύνη εργολάβων και ιδιοκτητών και η νεοελληνική νοοτροπία του άρπα κόλα.
• Συμφέροντα (πρόσκαιρα και ανόητα) μεγαλοιδικτητών (βλέπε καταστροφή εσωτερικού μεγάλων κτιρίων για εμπορική χρήση, που παρατηρείται ιδιαιτέρως στα κέντρα των πόλεων).

Γ. Τί καταφέρνουν τελικά, ποιο το πραγματικό αποτέλεσμα?

Όταν τελειώνει μια τέτοια δήθεν αποκατάσταση μπαίνεις σε ένα άσχετο, σύγχρονο κτίριο που δεν πείθει για την αυθεντικότητά του.
Η αξία ενός νεοκλασικού δεν είναι μόνο μια εξωτερική μόστρα, αλλά και το εσωτερικό. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι:

1. Τα κτίρια καταστρέφονται ανεπιστρεπτί (δεν καταγράφονται καν τα αυθεντικά στοιχεία).
2. Τα κτίρια χάνουν στην πραγματικότητα την προστιθέμενη εμπορική - οικονομική αξία τους, σε αντίθεση με ότι νομίζουν αυτοί που τα καταστρέφουν από συμφέρον. Ο αγοραστής -ενοικιαστής δε θα δώσει περισσότερα και δε θα εστιάσει σε ένα κτίριο που έχει χάσει την αυθεντικότητά του. Θα πάει απευθείας σε ένα πραγματικά σύγχρονο ή σε ένα πειστικά παλιό.

Δ. Τι πρέπει να γίνει? 

• Πρόληψη: Οργανωμένη κρατική προσωρινή προστασία - φύλαξη κτιρίων, ώστε να μην φθάνουν τα αυθεντικά στοιχεία σε μη αναστρέψιμη κατάσταση.
•  Ενίσχυση ιδιοκτητών: Όπου υπάρχει πραγματική αδυναμία, ώστε να μην υφίσταται η δικαιολογία του κόστους.
• Απαγόρευση διατήρησης κελύφους: Να γίνει εξαίρεση από κανόνας και μόνο για λόγους μη αναστρέψιμων φθορών. Να σταματήσει να θεωρείται και ως "εξυπνάδα", όπως ακόμα συμβαίνει. Να υπάρχει η δυνατότητα μικρών μόνο απαραίτητων  σήμερα επεμβάσεων, όπως λ.χ. ο διαχωρισμός ενός ενιαίου διώροφου σε δύο διαμερίσματα.
• Αυστηροποίηση νομικού πλαισίου για αλλοιώσεις: Ώστε οι πραγματικά ανεύθυνοι εμπλεκόμενοι να εξαναγκάζονται να σκέφτονται πριν πράξουν.
• Διάδοση αυτής της οπτικής: Προς και από υπηρεσίες, επιστήμονες, ιδιοκτήτες.

Ε. Επίλογος

Να είστε βέβαιοι για το ότι, όπως σήμερα όλοι αγανακτούμε και κατακρίνουμε τους κατεδαφιστές του '60, στο μέλλον θα κατακρίνονται όσοι κατέστρεψαν ανεπιστρεπτί από το 1990 και μετά τα κτίρια μέσω τέτοιων επεμβάσεων!

Επίσης θα πρέπει να μάθουμε να εκφράζουμε τη δημιουργικότητα και την επιχειρηματικότητά μας σε νέα κτίρια και όχι καταστρέφοντας παλιά. Η παράδοση δεν είναι πεδίο για χαβαλέ και πρόσκαιρες επεμβάσεις που σε δέκα χρόνια, το πιθανότερο θα είναι σκουπίδια.

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

• Κείμενο - ανάλυση Δ.Χ.Κ. Απαγορεύεται η αποθήκευση, η αναδημοσίευση και κάθε χρήση πλην της ανάγνωσης στο neoclassicalgreece.blogspot.gr και της παραπομπής προς την παρούσα σελίδα με δική σας εισαγωγή - περιγραφή. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή με παρόμοιο τρόπο (πληροφορίες, ανάλυση, δομή) μπορεί να θεωρηθεί κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.
•  Γίνεται προσπάθεια για αξιόπιστες πληροφορίες και σύννομες δημοσιεύσεις. Περισσότερα στη σελίδα "Νομικά & Όροι". 
• © neoclassicalgreece.blogspot.gr. Any use of content except of viewing it  here or redirecting to this page  is not allowed.