Αρχείο: Βίλλα "Ακριβή", ο μεσοπολεμικός πύργος στον οποίο οφείλεται η ονομασία της Ριζούπολης και "τακτοποίησε" ο Μέγας Ευάγγ. Βενιζέλος...

Η καταγεγραμμένη απίστευτη ιστορία του αρχιτεκτονικά και ιστορικά σημαντικού κτιρίου και το χρονικό της απαράδεκτης κατεδάφισής του. Useful Information for English speaking Visitors (more pictures inside): Rare building of 1924 that combined elements of 3 rhythms (the older westεrn type at the roof, the eclectic and the most modern - simple of it' s age 1924, at the rest). Especially after the Athens earthquake of 1999 it had serious problems and the ministry of culture protected it as monument. Finally at 2002 it was demolished, after a wired personal intervention of minister Venizelos (and propably an objection of owners that wanted to get rid of it).



Εισαγωγή

Έχοντας κατεβάσει προ ετών τις παρακάτω φωτογραφίες θεωρούσα ότι επρόκειτο για προ πολλού κατεδαφισμένο κτίριο. Σε πιο προσεκτική αναζήτηση ανακάλυψα ότι το κτίριο κατεδαφίστηκε μετά το 2000, αποτελώντας ένα από τα κτίρια που συνεχίστηκε να κατεδαφίζονται.με περίεργους τρόπους ακόμα και αυτήν την εποχή, που ο Καραμανλής δεν ζούσε (στον οποίο ρίχνεται ολόκληρη  η ευθύνη που οι νεοέλληνες ιδιοκτήτες γκρέμισαν τα παλιά σπίτια τους)


Η σημαντικότητα του κτιρίου, που αγνοήθηκε

1. Ιστορικά: Από τα πρώτα κτίρια της περιοχής, που πήρε την ονομασία της από τον ιδιοκτήτη του.

2. Αρχιτεκτονικά: Ενώ ανήκε στη μεσοπολεμική περίοδο τεχνικά και σε μεγάλο μέρος διακοσμητικά, ταυτόχρονα έφερε στοιχεία πολύ παλαιότερων πυργικών "ευρωπαϊκών" ρυθμών της ελληνικής νεοκλασικής περιόδου (τύπου Κηφισιάς κατ' επιθυμία του ιδιοκτήτη) αλλά και εκλεκτικιστικά. Τέτοια κτίρια υπήρξαν ελάχιστα (και τα περισσότερα που υπήρξαν ήταν αισθητικά μέτρια) καθώς και η μόδα της εποχής και οι γενικότερες συνθήκες και η διάδοση του πρώιμου οπλισμένου σκυροδέματος, είχαν ήδη αρχίσει να στρέφουν τον ρυθμό των τότε νέων κτιρίων σε τελείως άλλο ύφος. Πλέον  νεοκλασικισμός είχε κάνει τον κύκλο του επαρκώς και αντιπροσώπευε το παλιό. Νέες τάσεις έρχονταν και μετά από την ακραία λεπτομέρεια η νέα εποχή ζητούσε λιτότητα.


Ιστορία 

(Πηγή: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15 Απριλίου 2001)

Ήταν στην λεωφόρο Ηρακλείου 154. Χτίστηκε στις αρχές του 1924, σε σχέδια του Ιταλού μηχανικού Μ. Μαρτινέγκο. Ήταν  το σπίτι του Ιωάννη Ριζόπουλου, μεγαλογαιοκτήμονα της περιοχής («τσιφλικά», λένε οι γείτονες). Το διώροφο σπίτι είναι γνωστό και ως «Βίλα Ακριβή», από το όνομα της μητέρας του Ιωάννη Ριζόπουλου, όνομα που στόλιζε κάποτε την πρόσοψη του κτιρίου.

«Ο Ιωάννης Ριζόπουλος (σ.σ. τηρείται η ορθογραφία και η στίξη του πρωτοτύπου) εγεννήθη τω 1885 και είναι από τους ανθρώπους οι οποίοι εδημιούργισαν οι ίδιοι Εαυτούς. Ηλθεν εις τας Αθήνας από τον Πύργον της Ηλείας φτωχόπαιδο το έτος 1902 αλλ' έφερεν μαζύ του τρία σημεία αναδείξεως. Φιλοπονίαν, Εμπορικήν ιδιοφυΐαν και πνεύμα οικονομίας, δεν ήτο σπάταλος δεν εδαπανούσε τον καιρόν του εις μάταια πράγματα ηργάσθη 20 έτη σιωπηρώς έκαμε ταμείον τό οποίον διοχέτευσε εις την εργασίαν του έτσι εσχηματίσθη μία μεγάλη περιουσία και έτσι έδωσε την ώθησιν και την πρόοδον εις ένα Βουνό των Αθηνών εις το οποίον έφκιαξε Σπήτια, Πηγάδια, Kαμίνια, Δαμάρια, Μπύρες, Μαγαζιά, Στοάς και αφού τα ηλεκτροφώτησεν τα ονόμασε ΡΙΖΟΠΟΛΙΝ όπου θα σταθμεύση ο ηλεκτρικός Πειραιώς Αθηνών-Kηφισσιάς». Αυτά αναφέρει μια έντυπη δημοσίευση της εποχής. Η λεζάντα, δίπλα στη φωτογραφία του Ιω. Ριζόπουλου, δίνει μια ιδέα για την περίοδο δημοσίευσης: «ΙΩ. ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ - Ιδρυτής και ιδιοκτήτης του ομόνυμου συνοικισμού. ΡΙΖΟΠΟΛΙΣ: Το πλησιέστερον ηλεκτροφώτιστον ΠΡΩΑΣΤΕΙΟΝ».


Ψάχνοντας την ιστορία του, άθελα κάνεις ένα μικρό ταξίδι μέσα στο χρόνο, τότε που η σημερινή Ριζούπολη και οι γύρω - πυκνοκατοικημένες πλέον - προσφυγικές γειτονιές ήταν χωράφια, βοσκοτόπια, εξοχικές κατοικίες. Ακούγοντας τις διηγήσεις της κ. Ελλης Ριζοπούλου, της τελευταίας εν ζωή κόρης του ιδιοκτήτη του σπιτιού, προσπαθείς να συλλάβεις την εικόνα μιας άλλης εποχής.

«Οταν χτίστηκε το σπίτι, η περιοχή... είχε αλεπούδες. Τους δρόμους σε όλη την περιοχή που του ανήκε, μέχρι το Βέικο, τους χάραξε ο πατέρας μου, μάλιστα τους είχε ονομάσει ο ίδιος με τα ονόματά μας. Μπροστά από το σπίτι περνούσε το Θηρίο... θυμάμαι από παιδί τη φασαρία που έκανε! Πίσω από το σπίτι υπήρχε ένας πανέμορφος κήπος, με μια λιμνούλα, που ήταν και το αγαπημένο μου μέρος. Εκεί δεχόμασταν και πολλούς από τους επισκέπτες μας, σημαντικούς ανθρώπους εκείνης της εποχής». Από το σπίτι είχαν περάσει πολλοί τοπικοί άρχοντες, πολιτικοί, αξιωματικοί, επιχειρηματίες. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Ελ. Βενιζέλος, που ήταν φίλος της οικογένειας. «Οταν ήμουν τρεισήμισι χρονών, έβγαλε ο Βενιζέλος λόγο από τον πυργίσκο στο σπίτι μας... η περιοχή τότε, το 1930 περίπου, είχε 500 ψήφους! Μου έλεγαν, λοιπόν, ότι με είχε πάρει τότε στην αγκαλιά του, με φίλησε και είπε ότι στο πρόσωπό μου φιλά ολόκληρη τη Ριζόπολη...».

Στη Βίλα Ακριβή αρχικά έμεινε ολόκληρη η οικογένεια. Ο Ιωάννης Ριζόπουλος, η σύζυγός του Θεανώ και τα έξι παιδιά του: ο Πέτρος, η Αγγελική, ο Θεόδωρος, ο Νίκος, ο Γιώργος και η Ελλη. Οι μνήμες πολλές. «Σε ένα από τα δωμάτια υπήρχε ο κουπές: επτά βαρελάκια με ποτά, που κατέληγαν σε βρυσούλες. Οταν, λοιπόν, γίνονταν κάποιο σουαρέ στη σάλα, έβαζαν από εκεί τα ποτά τους». Πίσω από το σπίτι, στη σημερινή οδό Ολβίας, είχε δημιουργηθεί και η «Μπενάκειος Σηροτροφική Σχολή Αθηνών», σε κτίριο που δώρισε η οικογένεια. Η σχολή λειτούργησε για λίγα μόνο χρόνια και μετά το κτίριο μετατράπηκε σε δημοτικό σχολείο, το οποίο αργότερα μεταφέρθηκε.

«Ο πατέρας μου έκανε πολλές φιλανθρωπίες. Προίκιζε με κτήματα άπορα κορίτσια της περιοχής, έδωσε πολλές φορές χρήματα στην εκκλησία... μάλιστα είχε χτίσει και τον παλιό Προφήτη Ηλία, στον οποίο και παντρεύτηκα το 1967. Αργότερα ο Προφήτης Ηλίας γκρεμίστηκε και με τα χρήματα από το οικόπεδο χτίστηκε ο νέος Προφήτης Ηλίας, στην ίδια περιοχή. Kι όμως, δεν μπήκε ούτε μια επιγραφή με το όνομα του πατέρα μου...».

Τα τρία από τα έξι παιδιά έφυγαν από το σπίτι όταν παντρεύτηκαν. Εμειναν ο Γιώργος, ο Νίκος και η Αγγελική, με τελευταίο κάτοικο τον Γιώργο, που μετακόμισε πριν από περίπου δέκα χρόνια, όταν δέχθηκε επίθεση ληστών στο σπίτι, οι οποίοι αφαίρεσαν και τα περισσότερα από τα παλιά του έπιπλα. Ετσι, το σπίτι έμεινε να προσέχει πλέον ο κυρ Μήτσος, όπως τον ήξεραν όλοι στην περιοχή, ο κ. Δημήτρης Παπαμιχαλόπουλος, που διατηρούσε για τουλάχιστον μισό αιώνα ένα καφενεδάκι στο ισόγειο του σπιτιού. Ο κυρ Μήτσος έφυγε το 2000 περίπου, όταν το σπίτι χαρακτηρίστηκε κόκκινο, μετά το σεισμό. Τα έξοδα για την αποκατάστασή του ήταν περισσότερα από αυτά που θα μπορούσε η οικογένεια να αναλάβει κι έτσι το κτίριο σταδιακά αφέθηκε στην τύχη του. Η ιδιοκτήτρια κ. Ελλη Ριζοπούλου δεν είχε τη δυνατότητα να το επιδιορθώσει.

 

Το σπίτι που "ετίμησεν" ο Ελευθέριος Βενιζέλος, το "ετακτοποίησεν" Ευάγγελος Βενιζέλος

(Πηγή ακόλουθου κειμένου: Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 10 Νοεμβρίου 2002)

Αρχικά, το σπίτι χαρακτηρίστηκε διατηρητέο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεότερων Μνημείων (21.7.2001) «διότι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κτιρίων των αρχών του προηγούμενου αιώνα και αποτελεί σημείο αναφοράς της ενδοχώρας των Πατησίων, συνυφασμένο με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής».

Και ενώ όλα έβαιναν καλώς, τέσσερις μήνες αργότερα συνέβη το αδιανόητο: ο υπουργός Πολιτισμού κ. E. Βενιζέλος (λέγεται μετά και από ένσταση κάποιων κληρονόμων) παρενέβη προσωπικά, όχι για τη επικύρωση της απόφασης, αλλά... για την ανατροπή της (βλ. «K» 2.06.2002). Το συμβούλιο συνεδριάζει εκ νέου και μόλις οκτώ ημέρες αργότερα, το υπουργείο Πολιτισμού εκδίδει την οριστική του απόφαση: «Δεν χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο το κτίριο (...) διότι η κατάσταση διατήρησής του είναι πολύ κακή και κατά συνέπεια οποιαδήποτε επέμβαση για την επισκευή του θα ισοδυναμούσε με την ανακατασκευή μεγάλου μέρους των αρχικών στοιχείων του κτιρίου».

Το τελευταίο κεφάλαιο γράφτηκε το Νοέμβριο του 2002 (Παρασκευή (1η ή 8η)). Συνεργεία της νομαρχίας, ακολουθώντας σχετική εντολή του ΤΑΣ Αθηνών, κατεδάφισαν τη «Βίλα Ακριβή».
Οι κάτοικοι της περιοχής, πάντως, ακόμα και όσοι πολέμησαν τη διατήρησή του, κοιτάζουν πλέον με θλίψη το κενό που άφησε. Χαρακτηριστική είναι η άποψη του προέδρου της Επιτροπής Κατοίκων Ριζούπολης, κ. Στράτου Παπαγεωργίου. «Εμείς θέλαμε τη διατήρησή του, εφόσον μπορούσε να γίνει. Όμως μετά τους σεισμούς δεν πήρε κανείς την πρωτοβουλία να το στηρίξει και ο κίνδυνος ατυχημάτων ήταν μεγάλος. Τώρα; Ειλικρινά, μου λείπει. Λυπάμαι που κανείς δεν θέλει να σωθούν κάποια πράγματα. Όλα γίνονται τσιμέντο».




Αρχιτεκτονικά στοιχεία

• Σύμφωνα με το παλιότερο φωτ. ντοκουμέντο ήταν διώροφο με όμοια συνεχόμενα καταστήματα στο ισόγειο (τα οποία συνεχίζονταν και μονώροφα) και χωρίς υπόγεια Υπάρχει το ενδεχόμενο να ήταν  για συγκρότημα τριών διαφορετικών κτιρίων (ακόμα και ίδιας ιδιοκτησίας), που απλά κτίστηκαν χρονικά κοντά και τηρώντας κάποιο κοινό στυλ.
• Στις όψεις υπήρχε συνδυασμός μεσοπολεμικών (τυπικά κάγκελα μεσοπολέμου) και εκλεκτικιστικών στοιχείων (κορνίζες).
• Τα στοιχεία που αποκαλούμε χάριν συνεννόησης "ευρωπαϊκού" τύπου ήταν μόνο στη στέγη, που είχε γαλλικά κεραμίδια: Οκταγωνικός πυργίσκος με κεραμίδια λέπια, διακοσμητικό κοντάρι στην κορυφή και στενό μπαλκονάκι Δύο οξυκόρυφα αετώματα, που το ένα έφερε διακοσμητική ξυλοκατασκευή στήριξης, κοντάρι στην κορυφή και ήταν μάλλον σοφίτα ενώ το δεύτερο κάλυπτε επιτοίχειο διακοσμητικό ("μενταγιόν", οικόσημο, στυλ παλιού καθρέφτη).
• Δομικά πρέπει να ήταν σε αρκετά σημεία (όπως πλάκα ορόφου) από το πρωτόγονης ποιότητας οπλισμένο σκυρόδεμα

Επίλογος 

Ο μεγάλος νεοέλληνας πολιτικός άνδρας - σωτήρας Ευάγγελος Βενιζέλος μάλλον την είχε αρχίσει τη σωτηρία μας χρόνια πριν την κρίση... Αλλά και η βολεψιά της μάζας, και η επικράτηση κομματόσκυλων λαμογιών, άσχετων, άχρηστων σε κάθε πόστο επικρατούσαν. Οι δικαιολογίες προφανώς ήταν μούφες. Δεν τους πτόησαν ούτε τα άρθρα της "Καθημερινής", ούτε η ιστορική και αρχιτεκτονική σημαντικότητα. Τόσα λεφτά πέταξαν - έφαγαν... δεν μπορούσαν έστω και να ανακατασκευάσουν ή να αντιστηρίξουν μέχρι νεοτέρας 1 κτίριο στη Ριζούπολη; Δεν γινόταν έστω να διατηρηθεί ένα μέρος; Classic greek αίσχος...

Το σενάριο δύο - τριών ξεχωριστών κτιρίων.

Η παλιότερη φωτογραφία πριν το 1940 με την πλήρη διακόσμηση. Στο μπαλκόνι πιθανώς ο Ριζόπουλος.

Φωτογραφίες πριν την κατεδάφιση. Στο δεξί τμήμα η στέγη έχει αντικατασταθεί με ελενιτ...

Φωτογραφίες πριν την κατεδάφιση. Λεπτομέρειες.

 

ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ

• Έρευνα - ανάλυση - φωτογραφίες Δ.Χ.Κ. Απαγορεύεται η αποθήκευση, η αναδημοσίευση και κάθε χρήση πλην της ανάγνωσης στο neoclassicalgreece.blogspot.gr και της παραπομπής προς την παρούσα σελίδα με δική σας εισαγωγή - περιγραφή. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή με παρόμοιο τρόπο (πληροφορίες, ανάλυση, δομή) μπορεί να θεωρηθεί κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.
• Σειρά 3 νεότερων φωτογραφιών από μη καταγεγραμένη πηγή στο διαδίκτυο (Αν είστε αυθεντικός κάτοχος παρακαλούμε επικοινωνήστε για αφαίρεση ή αναφορά σας εδώ).
• Χρήση περιεχομένου τρίτων: Γίνεται με τον μέγιστο δυνατό σεβασμό, χωρίς διάθεση οικειοποίησης. Θεωρούμε ότι η χρήση του εδώ το αξιοποιεί στο μέγιστο. Γνήσιοι κάτοχοι - δημιουργοί - πηγές, όπου είναι σαφή και γνωστά σε εμάς, αναγράφονται.
•  Γίνεται προσπάθεια για αξιόπιστες πληροφορίες και σύννομες δημοσιεύσεις. Περισσότερα στη σελίδα "Νομικά & Όροι". 
• © neoclassicalgreece.blogspot.gr. Any use of content except of viewing it  here or redirecting to this page  is not allowed.