Neoclassical Architecture in Greece: Το 200 ετών σπίτι του ζεύγους Κοκοβίκου στην Πλάκα και η δε γυνή να φοβήται το... Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.!

Κάτω από την Ακρόπολη και κοντά στο μνημείο Λυσικράτους. Η ιστορία ενός παμπάλαιου προ-νεοκλασικού κτιρίου της Τουρκοκρατίας, που χρησιμοποιήθηκε σε μια από τις καλύτερες και δημοφιλέστερες ελληνικές ταινίες. Useful Information for English speaking Visitors (more pictures inside): Building in Athens, Plaka, Tripodon 32 street (an ancient street). Built before the liberation from Turks, in the early years of 19th century, housed the Turkish military command. Α typical building of it' s time for the region, with "gradual development of various buildings around a communal yard". It is "famous" in Greece as it was used in a great popular classic film of 1965. The rest old poor buildings from the later neoclassical era were demolished before decades, and in 2000-2010 the main building was renovated. An excavation in the yard discovered ancient public toilets (mainly). Today it is for sale by the Greek state because of the crisis...

Για το κτίριο

Βρίσκεται στην οδό Τριπόδων 32.
Κτίστηκε στις αρχές του 1800 και στέγασε την τουρκική στρατιωτική διοίκηση.
Πίσω από την πρόσοψη διακρίνεται ο βράχος της Ακρόπολης (σημαία).
Αρχιτεκτονικά ανήκει στα σημαντικά προ-νεοκλασικά της Αθήνας, της εποχής πριν την απελευθέρωση από τους Τούρκους, στα οποία η κοινόχρηστη αυλή έπαιζε κυρίαρχο ρόλο, με δωμάτια - διαμερίσματα να έχουν επίκεντρο αυτήν.
Τριώροφο (ημιυπόγειο και 2 πλήρεις όροφοι).
Εσωτερική ξύλινη βεράντα στον Α' όροφο, με απλές κολόνες να στηρίζουν τον Β'.
Εσωτερικός διάδρομος με τζαμωτό (τετραγωνάκια) κατά μήκος της πρόσοψης στον Β' όροφο (πιθανώς να κλείστηκε μεταγενέστερα, καθώς εσωτερικά υπήρχαν παράθυρα με παντζούρια).
Σε πολλά παράθυρα και υπέρθυρα τζάμια "τετραγωνάκια", αλλοιωμένα με απλούστερα σήμερα.
Εξωτερικές χτιστές σκάλες προς τους 2 ορόφους, με απλά ξύλινα κάγκελα, δεξιά της πρόσοψης.
Τα αυθεντικά παραθυρόφυλλα πρέπει να ήταν με ανοιγόμενες γρίλιες και όχι χωρίς καθόλου, όπως είναι σήμερα
Σύνθετη βυζαντινή κεραμοσκεπή, με κορνίζες στις απολήξεις που μετά την αποκατάσταση αλλοιώθηκαν με απλές σανίδες.
Οι εσωτερικοί χώροι παρουσιάζουν ενδιαφέρον ως προς τη διαρρύθμιση και τη διασύνδεσή τους (βλ. ταινία & σχέδια).
Πιθανότατα πολλοί από τους εσωτερικώς τοίχους του κτιρίου ήταν ξύλινοι - επισοβατισμένοι.

Η ταινία

Το κτίριο λόγω της παλαιότητας του από μόνο του έχει τεράστια αξία, την οποία ενίσχυσε η ταινία που επιλέχθηκε να γυριστεί εκεί το 1965, με συνειδητό σκηνοθετικό κριτήριο το κτίριο να είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας λαϊκής, φτωχικής, πολυ-κατοικίας της παλιάς Αθήνας και της ζωής της, που τότε άρχιζε να αλλάζει σημαντικά. Συνειδητά η ταινία τονίζει το φαινόμενο της κατεδάφισης των παλιών όμορφων σπιτιών, τη διάλυση της Αθηναϊκής γειτονιάς και την επιθυμία για την αλλαγή ζωής και την μείωση της μιζέριας, μέσω της μετακόμισης από τα σπίτια παλιατζούρες σε άφθαρτα, μοντέρνα διαμερίσματα πολυκατοικιών (όπως και άλλες ταινίες).

Το έργο πρωτο-ανέβηκε το 1959 στο θέατρο «Αθηνών» από τον θίασο του Βασίλη Λογοθετίδη. Στον κινηματογράφο το 1965 σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιώργου Τζαβέλλα, με ένα εξαιρετικό cast και συγκλονιστικές ερμηνείες, πολλών κορυφαίων ηθοποιών. Απέσπασε βραβείο σκηνοθεσίας στο φεστιβάλ του Σικάγο.

Το 2013 η ταινία "Αν" του Χριστόφορου Παπακαλιάτη παρουσιάζει την ιστορία ενός άλλου σύγχρονου ζευγαριού ζευγαριού με φόντο την Πλάκα, με προστιθέμενη αξία τους αφηγητές "επί τιμή" Μάρω Κοντού και Γιώργο Κωνσταντίνου και πρωταγωνίστρια την Μαρίνα Καλογήρου (συμμαθήτρια του γράφοντος, εξαιρετικό άνθρωπο και γεννημένη ηθοποιό βλ. Οι μάγισσες της Σμύρνης, Έλλη Λαμπέτη κ.α)

Τα επιπλέον κτίρια στην αυλή που κατεδαφίσθηκαν και οι ανασκαφές

Στην αυλή αριστερά της πρόσοψης και μπροστά στο δρόμο, υπήρχαν νεότερα, απλά, φτωχικά κτίσματα (νεοκλασικής περιόδου), που κατεδαφίστηκαν αφήνοντας πόρτες στον αέρα και ένα άσχημο κενό στο κτίριο. Με αυτό αλλοιώθηκε και η προαναφερθείσα μεταγενέστερη πλην παμπάλαια φυσιογνωμία του κτιρίου (διάφορα κτίσματα γύρω από αυλή). Η κατεδάφιση πρέπει να έλαβε χώρα μέσα στις δεκαετίες 1970 - 1980 και να μη σχετίζεται με τις ανασκαφές, οι οποίες πρέπει να έγιναν πολύ αργότερα, στην μεγαλύτερη πλέον αυλή και τα θεμέλια του κυρίως κτίσματος.

Οι ανασκαφές σε μια περιοχή που είναι όλη κτισμένη πάνω σε αρχαία, έφεραν τη "συγκλονιστική" και "πρωτόγνωρη" ανακάλυψη... αρχαίων και μεταγενέστερων αιώνων, δημόσιων αποχωρητηρίων (βεσπασιανές, λούκια αποχέτευσης, τοιχία κ.λ.π.).

Με την κατεδάφιση και για αυτές τις ανασκαφές καταστράφηκε μόνιμα το δάπεδο της αυθεντικής αυλής ενώ πρόσφατα δημιουργήθηκε νέα μάντρα με τον... "παραδοσιακό" τρόπο, από συμπαγές τσιμέντο!

Η "εξ αρχαιότητος" οδός Τριπόδων

Σε έμμεση σχέση με το θέατρο του Διονύσου εκτεινόταν η πολυσύχναστη «Οδός Τριπόδων», ένας από τους κυριότερους δρόμους της αρχαίας Αθήνας και η συντομότερη δίοδος σύνδεσής του με την Αγορά. Ξεκινώντας από την είσοδο του τεμένους του Διονύσου πορευόταν περιφερειακά προς ανατολάς και, αφού παρέκαμπτε την ανατολική πλευρά της Ακροπόλεως, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου οδηγώντας στα βορειοδυτικά του, ίσως στο σημείο που η Οδός Παναθηναίων γινόταν ιδιαίτερα ανηφορική, προς την κατεύθυνση του Πρυτανείου της Αγοράς, όπου σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν η αφετηρία της. Η οδός πήρε το όνομά της από τα δεκάδες μικρά κτίσματα που υπήρχαν εκτεθειμένα κατά μήκος και εκατέρωθέν της και έφεραν επάνω τους χάλκινους τρίποδες-έπαθλα χορηγών (χρηματοδοτών-παραγωγών) νικηφόρων θεατρικών και μουσικών αγώνων. Την μεγαλύτερη πυκνότητα σε χορηγικά μνημεία φαίνεται πως είχε κατά τον 4ο αι. π.Χ. το κομμάτι του δρόμου στις ανατολικές υπώρειες του λόφου της Ακροπόλεως, όπως αποδεικνύεται από τα ανασκαφθέντα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που ορίζουν τα κράσπεδά του. (Πηγή: Αρχαιολογία της πόλης των Αθηνών)

Η αποκατάσταση της δεκαετίας 2000

Εδώ αξίζει να αναφερθούν 2 στοιχεία:

Διαφορές από το αυθεντικό, μάλλον χάριν ευκολίας, σε αρκετά σημεία του κτιρίου (σε σχέση τουλάχιστο με ότι φαίνεται στην ταινία).
Ο προϋπολογισμός του έργου (μαζί τα φάγαμε - έναρξη ~2000) 408.000.000 δραχμές = 1.197.358 δυσεύρετα σήμερα ευρώπουλα!

2013 - 2014, προς πώληση από το Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ.

Εδώ και μερικούς μήνες κυκλοφόρησε και αναπαράχθηκε ευρέως η είδηση για την πρόθεση πώλησης του κτιρίου.

Το κτίριο παρέμεινε χρόνια αναξιοποίητο στο έλεος της ανευελιξίας του Υπ.Πο.στο οποίο ανήκε. Βέβαια μάλλον ευτυχώς που ανήκε στο Υπ.Πο., γιατί κάτι άλλα κτίρια στο Ν. Φάληρο που ανήκουν σε άλλα υπουργεία είναι πλέον ερείπια, χωρίς χωρίς καν στέγες. Έτσι και αφού δόθηκαν τόσα λεφτά για να συντηρηθεί, θεωρήθηκε φυσικό να "σπρωχθεί" έτοιμο στη λίστα του Τ.Α.Ι.ΠΕ.Δ., με τα υπόλοιπα διαφόρων τύπων ακίνητα προς πώληση. Ευτυχώς είναι από τα λίγα ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά και ιστορικά, που διατίθενται.

Λόγω των αρχαιοτήτων, τα περισσότερα μέσα έκαναν λόγο για αμφίβολη δυνατότητα πώλησης. Τους διέφυγε ότι προφανώς θα βαφτιστεί μακροχρόνια παραχώρηση κ.λ.π. κόλπα. Το δημόσιο από εκεί που δεν αξιοποιούσε ούτε τα αυτονόητα τώρα άξαφνα ξύπνησε ετεροχρονισμένα και λύσσαξε να "αξιοποιήσει" και την τελευταία πέτρα. Οι γνωστές νεοελληνικές ακρότητες - ανεγκεφαλιές... Εκτός αυτού, σε ότι αφορά τα διατηρητέα, θα έπρεπε να διατίθενται κατά προτεραιότητα τα ασυντήρητα, όπως έγινε με τον πύργο Κούρταλη και όχι αφού δοθούν τεράστια ποσά για την αποκατάσταση να δίνονται τα κτίρια και έτοιμα και κοψοχρονιά.

Οι πρωταγωνιστές της ταινίας για την "αξιοποίηση"

Στο "newsbeast" ο Γιώργος Κωνσταντίνου δήλωσε μεταξύ άλλων "Αυτά είναι ρομαντικές σκέψεις. Σήμερα, υπάρχει το συμφέρον του καθενός και των ιδιοκτητών που κοιτάζουν να κάνουν ό,τι θέλουν. Για μένα ήταν ένα σύμβολο γιατί αυτή η ταινία έμεινε στην ιστορία". Το "newsbeast" επικοινώνησε και με την κ. Κοντού, η οποία όμως, δεν θέλησε να μιλήσει για το θέμα, το οποίο την λύπησε εξίσου. (Φθιν. 2013)

Δείτε ακόμα

Σχέδια

`

Σχέδια με όλα τα κτίσματα. Κλικ για πλήρες μέγεθος.

Δεκαετία 1960, από την ταινία και αντιπαραβολές

Το κτίριο όπως ήταν μεταπολεμικά με όλα τα κτίσματα γύρω από την αυλή του.

Σενάριο - Σκηνοθεσία Γιώργος Τζαβέλλας.

Η αυλόπορτα εξωτερικά και εσωτερικά όπως ήταν με τα κατεδαφισμένα σήμερα κτίσματα

Η αυλή στην αρχή της σκάλας του ανώτερου ορόφου και προς την αυλόπορτα.

Πρώτος όροφος (ή υπερυψωμένο ισόγειο).

Ο κλεισμένος με τζαμωτό διάδρομος του ανώτερου ορόφου. Προσέξτε την επιλογή του απλούστερου σχεδίου στο τζαμωτό και τις διαφορετικές απλές κορνίζες μετά την αποκατάσταση.

Ο κλεισμένος με τζαμωτό εσωτερικός διάδρομος του ανώτερου ορόφου. Διακρίνεται παραθυρόφυλλο με ανοιγόμενες γρίλιες (πιθ. ο γνήσιος τύπος σε όλο το κτίριο)